Singapore phát triển bền vững đô thị bên mặt nước

MTXD - Trong 57 năm qua, Singapore đã tiến từ quốc gia thế giới thứ ba lên thế giới thứ nhất. Sự chuyển đổi này không phải do ngẫu nhiên, mà là do lập quy hoạch có chủ định và quản trị tốt.

Singapore và những hạn chế

Singapore là một thành phố - quốc đảo, với tổng diện tích đất là khoảng 728 km². Dân số khoảng 5,69 triệu người. Đảo chính rộng khoảng 23 km từ Bắc đến Nam và 43 km từ Đông sang Tây. So với một số thành phố lớn trên thế giới, Singapore rất nhỏ. Ví dụ, Hà Nội có diện tích gấp 4,6 lần Singapore.

Không giống như nhiều thành phố khác, Singapore cần đáp ứng nhu cầu của cả một thành phố và một quốc gia. Điều này có nghĩa là diện tích đất của Singapore không chỉ cần cung cấp cho các nhu cầu của người dân như nhà ở, công nghiệp, thương mại và không gian giải trí, mà còn cần phục vụ cho các nhu cầu lớn hơn của quốc gia, chẳng hạn như cảng, sân bay, bãi tập quân sự, cũng như các hồ chứa nước. Đối với nhiều quốc gia khác, những khu đất sử dụng lớn này thường nằm ngoài khu vực đô thị. Vì vậy, Singapore cần phải cân đối cẩn thận cách phân bổ đất đai cho tất cả các nhu cầu khác nhau này và phù hợp trong giới hạn lãnh thổ của mình.

Quy trình lập quy hoạch tích hợp  

Khung quy hoạch của Singapore bao gồm 4 thành phần chính: Quy hoạch dài hạn và Quy hoạch chung, Kinh doanh đất và Kiểm soát phát triển.

Quy hoạch dài hạn là quy hoạch sử dụng đất và giao thông chiến lược để định hướng cho sự phát triển trong dài hạn là 50 năm tới và hơn thế nữa. Nó được xem xét 10 năm một lần.

Quy hoạch chung là một quy hoạch sử dụng đất theo luật định để định hướng cho sự phát triển trong trung hạn 10 - 15 năm tới. Nó được xem xét 5 năm một lần.

Điều phối phát triển và Kinh doanh đất cung cấp cơ sở hạ tầng và tiện ích cơ bản cho các khu đất khác nhau để hỗ trợ việc thực hiện các ý định quy hoạch được đề ra trong Quy hoạch chung.

Dưới sự Kiểm soát phát triển, các hướng dẫn của Singapore đảm bảo bất động sản được phát triển và sử dụng theo quy hoạch tổng thể sử dụng đất, mật độ sử dụng đất và kiểm soát chiều cao tòa nhà.

Quy hoạch dài hạn đã định hình Thành phố Singapore hiện hữu. Các quy hoạch dài hạn của Singapore hướng dẫn sự phát triển của đất nước, vạch ra nhu cầu sử dụng đất và cơ sở hạ tầng trong 50 năm tới và hơn thế nữa. Singapore đánh giá quy hoạch 10 năm một lần để đảm bảo rằng chúng tiếp tục phù hợp trong việc phục vụ nhu cầu và nguyện vọng của thế hệ hiện tại và tương lai. Điều này bao gồm việc xem xét các xu hướng đang phát triển và môi trường toàn cầu luôn thay đổi. Gần đây, Singapore đã kết thúc quá trình tham gia của công chúng để lắng nghe ý kiến và quan điểm từ công chúng về các Quy hoạch dài hạn tiếp theo.

Chính trong bối cảnh đó, việc lập quy hoạch phát triển bền vững là quan trọng đối với đất nước Singapore và mọi người. Phương pháp lập quy hoạch của Singapore tập trung vào 3 trụ cột chính của phát triển bền vững:

Về sự Bền vững kinh tế, Singapore cố gắng duy trì một nền kinh tế mạnh mẽ và sôi động cho phép cạnh tranh trên toàn cầu.

Vì sự Bền vững xã hội, Singapore muốn đảm bảo rằng cung cấp cho mọi người chất lượng sống tốt và hạnh phúc.

Về sự Bền vững môi trường, Singapore phát triển theo cách đáp ứng với môi trường trong tất cả những gì mà người dân làm.

Quy hoạch của Singapore tìm cách đạt được tất cả những điều trên, trong giới hạn không gian đất liền và biển. Do đó, trong tất cả các quyết định Singapore phải đưa ra, cân nhắc cơ bản nhất là tối ưu hóa các nguồn lực. Có thể nói rằng, thành công trong việc lập quy hoạch chính là phương thức Singapore đã sử dụng hiệu quả các nguồn lực hạn chế của mình.

Duy trì nền kinh tế mạnh mẽ và sôi động

Nói chung, Singapore hỗ trợ nền kinh tế của mình thông qua quy hoạch để có đủ đất cho tăng trưởng kinh tế. Nền kinh tế Singapore chủ yếu được thúc đẩy bởi các ngành dịch vụ và sản xuất. Vì vậy, Singapore cần dành đủ đất cho thương mại và công nghiệp, để cung cấp nhiều cơ hội và việc làm, đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng của người dân. Singapore cũng xem xét các chức năng kinh tế được phân bổ trên khắp hòn đảo nhỏ như thế nào. Khu trung tâm, bao gồm cả Khu thương mại trung tâm (CBD), tiếp tục là trung tâm của lĩnh vực dịch vụ tài chính và kinh doanh. Như một phần của quy hoạch dài hạn, một khu đất 372ha đã được khai hoang vào những năm 1970 để trở thành phần mở rộng mới liên tục của Khu trung tâm; Vịnh Marina, để phục vụ cho các lĩnh vực tài chính, kinh doanh và du lịch.

Nhìn về phía trước, cũng có cơ hội lớn để mở rộng Vịnh Marina hơn nữa vào khu vực Mặt nước phía nam mở rộng (Greater Southern Waterfront). Ngoài ra, còn có quy hoạch chuyển việc sử dụng cảng hiện tại trong thành phố sang phía Tây của Singapore, do đó, giải phóng khu đất mặt biển đắc địa để mở rộng liền mạch thành phố. Sẽ có những cơ hội để Singapore xây dựng một khu toàn diện và có thể đi bộ được.

Chất lượng cuộc sống và hạnh phúc

Singapore cung cấp nhiều lựa chọn về nhà ở để phục vụ cho người dân thuộc các vị thế kinh tế - xã hội khác nhau. Chúng bao gồm từ nhà ở công cộng đến nhà ở tư nhân, nhà bậc thang, nhà cửa hàng và bất động sản đất. Ngày nay, hơn 80% dân số ở Singapore sống trong nhà ở công cộng. Hội đồng Nhà ở và Phát triển Singapore (HDB) được thành lập vào năm 1960 để phát triển và lập quy hoạch cho hơn một triệu căn hộ công cộng trên toàn bộ hòn đảo. Singapore cũng đảm bảo một môi trường sống chất lượng tốt bằng cách cung cấp một loạt các tiện ích như trường học, cửa hàng, và các tiện ích cộng đồng khác như các công trình tôn giáo và thư viện.

Việc bảo tồn các di sản đã xây dựng ở Singapore cũng đóng một vai trò lớn trong việc góp phần tạo nên đặc điểm và bản sắc riêng biệt của thành phố. Singapore có một chương trình toàn diện để xác định và công bố các tòa nhà để bảo tồn và cho đến nay Singapore đang quản lý để bảo tồn hơn 7.000 tòa nhà và hơn 100 khu vực.

Đến năm 2030, Singapore sẽ là một Thành phố xanh và đẹp về thiên nhiên. Singapore sẽ dành thêm 50% đất, khoảng 200 ha cho các công viên tự nhiên. Tất cả các hộ gia đình sẽ sống trong trong phạm vi 10 phút đi bộ đến công viên.

Tối ưu hóa đất và biển

Điều quan trọng nữa là Singapore duy trì các lựa chọn về đất đai và không gian bằng cách tiếp tục áp dụng các chiến lược sáng tạo để tối ưu hóa việc sử dụng không gian hạn chế của mình. Đầu tiên, Singapore tối ưu hóa không gian biển của mình theo cách nhạy cảm với môi trường biển, bằng cách đồng định vị các mục đích sử dụng và khai thác công nghệ. Ví dụ, đồng vị trí của các trang trại nuôi cá và năng lượng mặt trời. Thứ hai, Singapore nhìn vượt xa hơn các phương pháp cải tạo đất truyền thống bằng cách khám phá các giải pháp sáng tạo và đổi mới để tạo ra đất đai. Ví dụ, hệ thống lưu trữ năng lượng nổi. Thứ ba, Singapore khai thác không gian ngầm của mình bằng cách khám phá tính khả thi của việc tạo thêm không gian hang động. Ví dụ, các Hang đá Jurong chứa dầu dưới lòng đất và do đó trả lại đất phía trên khi các silo được thay thế…

Tăng cường khả năng chống chịu với khí hậu ở Singapore 

Singapore duy trì truyền thống phủ xanh. Thông qua những nỗ lực phủ xanh, Singapore đã có thể tăng độ phủ cây xanh trong thành phố ngay cả khi dân số tăng lên. Ngày nay, gần 50% diện tích Singapore được bao phủ bởi cây xanh.

Singapore cũng đã dành 9% đất cho các công viên và khu bảo tồn thiên nhiên để đảm bảo giữ được sự đa dạng sinh học nhiệt đới phong phú của mình. Singapore cũng đã phát triển Mạng lưới kết nối công viên liên kết tất cả các công viên chính, khu vực ven biển và các trung tâm hoạt động. Hiện tại, Singapore đã hoàn thành hơn 360 km đường kết nối công viên trên toàn đảo và đặt mục tiêu mở rộng đường kết nối công viên lên hơn 500 km để kết nối toàn bộ hòn đảo vào năm 2030. Và sau đó, Singapore cũng sẽ bổ sung thêm 150 km tuyến đường "vòng quanh đảo".

Gần đây, Quy hoạch xanh Singapore 2030 cũng đã được khởi động. Quy hoạch xanh là một chương trình nghị sự về phát triển bền vững của toàn quốc gia, với các kế hoạch hành động chắc chắn, chạm đến hầu hết mọi khía cạnh trong cuộc sống. Điều này sẽ tăng cường nỗ lực thực hiện các nghĩa vụ theo Thỏa thuận Paris và hướng tới đạt được Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững. Đến năm 2030, Singapore sẽ là một Thành phố xanh và đẹp về thiên nhiên. Singapore sẽ dành thêm 50% đất, khoảng 200 ha cho các công viên tự nhiên. Tất cả các hộ gia đình sẽ sống trong trong phạm vi 10 phút đi bộ đến công viên.

Trong năm 2009, Singapore đã giới thiệu cảnh quan LUSH cho không gian đô thị và chính sách nhà cao tầng, một đề án phủ xanh đô thị và theo chiều dọc với các yêu cầu và khuyến khích. Ngay cả khi các dự án mới được xây dựng, các khu vực cây xanh và cảnh quan tương đương với diện tích của khu vực phát triển sẽ được thay thế ở mặt bằng hoặc theo chiều dọc. Khi các tòa nhà ở những khu vực mật độ cao chiếm nhiều đất hơn, Singapore muốn khuyến khích việc thay thế cây xanh đã bị mất bởi các diện tích bị xây dựng. Kể từ khi thành lập, LUSH đã đóng góp hơn 250ha cây xanh phát triển tương đương với khoảng 450 sân vận động trên toàn đảo.

Quản lý nước tổng hợp  

Nước ở Singapore đến từ 4 nguồn khác nhau. Đầu tiên, nước lưu vực địa phương, nơi nước mưa được thu thập và lưu trữ trong 17 hồ chứa xung quanh đảo. Singapore cũng nhập khẩu nước từ Malaysia theo thỏa thuận được thực hiện với Chính phủ Bang Johore cho đến năm 2061. Nước mới, được sản xuất bằng cách làm sạch nước đã qua xử lý và làm sạch bằng công nghệ màng lọc tiên tiến, được đưa vào sử dụng từ năm 2003. Nước này được sản xuất siêu sạch và an toàn để uống. Nước đã khử muối là một phần trong nguồn cung cấp nước của Singapore kể từ năm 2005. Kế hoạch của Singapore là tăng công suất khử muối trong nước để có thể đáp ứng tới 25% nhu cầu nước vào năm 2060.

Chuyển đổi sang một tương lai ít carbon

Để đảm bảo rằng thành phố quốc gia đáp ứng các nhu cầu hiện tại mà không ảnh hưởng đến nhu cầu của các thế hệ tương lai, Singapore đang cố gắng hướng tới mức phát thải ròng bằng không (0) vào khoảng giữa thế kỷ này. Singapore sẽ khử cacbon và đa dạng hóa các nguồn năng lượng của mình để thành phố được cung cấp năng lượng thông qua các nguồn năng lượng sạch hơn và lưới điện thông minh hơn. Singapore sẽ hướng tới một môi trường được xây dựng có khả năng tái tạo nhằm giảm thiểu thiệt hại cho môi trường. Đặc biệt, Singapore sẽ lập quy hoạch và đầu tư vào cơ sở hạ tầng để khép kín các vòng lặp tài nguyên.

Tận dụng không gian xanh và xanh lam

Chúng ta có thể tận dụng không gian xanh và xanh lam để thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu đồng thời mang lại lợi ích giải trí và sinh thái. Singapore có kế hoạch hạ nhiệt độ tại các khu vực đã xây dựng của mình bằng cách tăng cường cây xanh đô thị thông qua các loại cây xanh trên bầu trời như những bức tường xanh thẳng đứng, mái nhà xanh và khu vườn trên sân thượng. Các nỗ lực bảo vệ bờ biển sẽ được hỗ trợ bằng các giải pháp tự nhiên và cải thiện dựa vào tự nhiên.

Thích ứng ven biển

Biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng là mối đe dọa hiện hữu đối với một quốc đảo nằm ở vùng trũng như Singapore. Bảo vệ bờ biển cần được đề cao ở tất cả các quốc gia. Mực nước biển dâng trung bình được dự báo sẽ tăng lên 1 m vào năm 2100. Mực nước biển có thể tăng lên 4 m hoặc 5 m nếu xem xét tác động cộng gộp của mực nước biển dâng trung bình và các hiện tượng như hoạt động thủy triều hàng ngày, nước dâng do bão và sụt lún đất. Singapore có 3 cân nhắc để bảo vệ bờ biển.

Vấn đề cần cân nhắc chính là sự khan hiếm đất. Với diện tích đất hạn chế và đường bờ biển đa dạng, Singapore cần có giải pháp sáng tạo để tối ưu hóa quỹ đất của mình cho việc bảo vệ bờ biển.

Vấn đề cân nhắc thứ hai là tác động môi trường. Các nghiên cứu về môi trường đảm bảo các biện pháp được đề xuất sẽ có tác động tối thiểu đến cảnh quan và đa dạng sinh học của Singapore.

Cân nhắc thứ ba là tính linh hoạt và Khả năng thích ứng. Cách tiếp cận của Singapore phải linh hoạt và thích ứng với những bất ổn của khí hậu và kết hợp các công nghệ kỹ thuật và khoa học khí hậu mới nhất.

Singapore đã phát triển Quy hoạch tổng thể bảo vệ bờ biển quốc gia, được củng cố bởi ba cách tiếp cận, đó là: Đánh giá rủi ro tổng thể; Phát triển các lộ trình thích ứng và linh hoạt; Lập quy hoạch tích hợp.

Do đường bờ biển rất đa dạng và trải dài trên 300 km, các giải pháp bảo vệ bờ biển sẽ phải được phát triển theo từng giai đoạn dựa trên các phân đoạn khác nhau của đường bờ biển. Singapore sẽ tăng cường khả năng chống chịu lũ lụt với hệ thống hạ tầng mới như mở rộng hệ thống thoát nước và tăng cường các giải pháp bảo vệ bờ biển cũng mang tính đa chức năng, để tối ưu hóa đất đai. Một số chiến lược mà Singapore đang áp dụng để thích ứng với biến đổi khí hậu bao gồm bảo vệ bờ biển, giảm thiểu rủi ro lũ lụt, và tăng cường an ninh lương thực.

Giải pháp dựa trên thiên nhiên

Thuật ngữ này được đưa ra vào năm 2016 bởi Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN). Nó được định nghĩa là “các hành động để bảo vệ, quản lý bền vững và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên hoặc đã bị biến đổi, nhằm giải quyết các thách thức xã hội một cách hiệu quả và thích ứng, đồng thời mang lại lợi ích cho con người và đa dạng sinh học”.

Các giải pháp dựa trên tự nhiên bao gồm một loạt các phương pháp tiếp cận, bao gồm cả các phương án công trình và phi công trình. Ví dụ, trồng rừng ngập mặn để bảo vệ bờ biển (kỹ thuật sinh thái mềm) và quản lý tổng hợp vùng ven biển (quản lý dựa trên sinh thái) đều được coi là cách tiếp cận các giải pháp dựa vào tự nhiên. Các chiến lược giải pháp dựa trên tự nhiên khác bao gồm từ các giải pháp cứng đến kết hợp cho đến các giải pháp mềm. Các giải pháp dựa trên bản chất kỹ thuật sinh thái hoặc kết hợp thường được áp dụng ở các khu vực đô thị hóa hơn để giảm thiểu tác động sinh thái của sự phát triển, hoặc cải thiện giá trị đa dạng sinh học và thẩm mỹ thường thấp của các cơ sở hạ tầng xám (ví dụ như tường chắn sóng, cầu tàu). Các giải pháp mềm thường được áp dụng để thu được các lợi ích sinh thái bổ sung như bảo tồn các môi trường sống hiện có.

Một số biện pháp mà Singapore đã thực hiện để giải quyết vấn đề của thành phố bên mặt nước hy vọng sẽ là chia sẻ nghiên cứu điển hình quốc tế để học hỏi thêm từ một số thành phố ven biển nổi bật trên thế giới và cách họ đối phó với mực nước biển dâng cao.

Hãy bắt đầu bằng cách cân nhắc về câu hỏi "Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không thể ra bãi biển được nữa?". Tất cả chúng ta nên nhìn nhận vấn đề này một cách nghiêm túc vì mực nước biển dâng trên toàn cầu là một vấn đề rất thực tế. Và với mỗi quốc gia, chúng ta sẽ cần điều chỉnh các giải pháp cho các nhu cầu cụ thể để bảo vệ bờ biển và làm cho chúng trở nên sôi động hơn./.

KTS LARRY NG LYE HOCK

Giám đốc Đăng bạ, Hội đồng Kiến trúc sư Singapore, Chủ tịch Hội đồng Kiến trúc sư ASEAN 2022 - 2023, Thư ký Giải thưởng Thành phố Thế giới Lý Quang Diệu