Bài dự thi viết về “ Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam”: Nông thôn mới ở vùng biên viễn

MTXD - Dẫu vẫn là một huyện nghèo với vô vàn những khó khăn về kinh tế xã hội, huyện biên giới Tây Giang vẫn đang nỗ lực từng ngày để xây dựng những thôn làng, những xã nông thôn mới để nâng cao đời sống nhân dân.

Định cư nơi biên giới

Những năm qua, huyện biên giới Tây Giang (Quảng Nam) đã tập trung nhiều biện pháp hữu hiệu cho công tác định canh, định cư, giúp đồng bào Cơtu ổn định đời sống, phát triển kinh tế, vươn lên thoát khỏi đói nghèo. Ở những “xã điểm”, nơi đây có những ngôi nhà khang trang, đường bê tông thẳng tắp chạy thẳng vào làng. Giữa làng có Gươl, nơi sinh hoạt cộng đồng truyền thống của người Cơtu. Bên cạnh là sân chơi bóng đá hay bóng chuyền hay sân cầu lông được xây dựng khá bài bản… có rất nhiều thôn làng ở huyện Tây Giang được đầu tư hạ tầng khang trang, đưa người dân sống du canh, du cư vào sống định canh, định cư. Những thay đổi từ cuộc sống định canh, định cư mà bà con Cơ Tu nơi đây có được, chỉ chừng mười năm trước thôi, họ có mơ cũng không dám nghĩ tới.

Thôn Ki’nonh, xã A Xan được quy hoạch bố trí sắp xếp dân cư đẹp mắt.

Tây Giang là huyện biên giới tiếp giáp với nước bạn Lào, trong đó 8/10 xã có cùng đường biên giới với nước bạn Lào dài 76km. Ưu tiên hàng đầu là ổn định được chỗ ở, ổn định được đất canh tác, nước sinh hoạt cho người dân. Để định canh định cư cho người dân, cái khó của Tây Giang là huyện biên giới, địa hình đồi núi hiểm trở, đồng bào lại quen với cuộc sống riêng lẻ, rải rác trên các triền núi, ven suối nên rất khó phát triển kinh tế. Đặc biệt, vào mùa mưa lũ thường xuyên bị sạt lở; do đó, chính quyền địa phương muốn đầu tư xây dựng đường sá, điện, nước, chợ, trường học, bệnh viện… cho người dân cũng không thể thực hiện được. Chính quyền địa phương nhiều năm trời đã kiên quyết thực hiện phương châm “Nơi nào có đất ruộng, có đất sản xuất thì nơi đó có nhân dân”, để định canh định cư lâu dài; khai thác hết diện tích mặt bằng để sản xuất lương thực, thực phẩm đảm bảo đời sống của người dân. Đặc biệt, lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ của Đảng, Nhà nước từ các chương trình, dự án đầu tư cho đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa nhằm tạo điều kiện cho bà con an tâm sản xuất, vươn lên thoát khỏi đói nghèo.

 Thời gian qua, Tây Giang đã sắp xếp, bố trí mặt bằng ổn định dân cư diện định canh định cư lâu dài.

Trong những năm qua, công tác xoá nhà tạm cho các đối tượng chính sách trên địa bàn huyện Tây Giang luôn được các cấp, các ngành từ huyện đến xã đặc biệt quan tâm, lồng ghép từ các chương trình, huy động các nguồn lực khác nhau triển khai thực hiện hỗ trợ làm mới, sửa chữa nhà ở cho các đối tượng thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, đối tượng chính sách, hộ khó khăn về nhà ở, hộ nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở, bị ảnh hưởng bởi thiên tai, hoả hoạn… 

Từ năm 2013 đến nay, Tây Giang đã triển khai thực hiện hỗ trợ và hoàn thành bàn giao 785 nhà ở cho đối tượng người có công và thân nhân liệt sĩ. Trong đó xây mới 651 nhà, sửa chữa: 134 nhà. Riêng nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn tại khu vực chịu ảnh hưởng thiên tai chính quyền huyện Tây Giang cũng đã hỗ trợ 331 nhà ở cho các đối tượng với tổng kinh phí hơn 6,8 tỷ đồng. Ngoài ra, Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện tiếp nhận nguồn kinh phí từ Ban Cứu trợ tỉnh hỗ trợ 284 nhà ở với tổng kinh phí hơn 11,3 tỷ đồng; Từ nguồn Quỹ “Vì người nghèo” thực hiện hỗ trợ 120 nhà hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ khó khăn về nhà ở với tổng kinh phí hơn 5,3 tỷ đồng. Thông qua công tác kết nghĩa các cơ quan, đơn vị đã hỗ trợ 23 nhà ở cho các đối tượng, trong đó xây mới 18 nhà, sửa chữa 05 nhà.

Ổn định dân cư diện định canh định cư lâu dài là tiền đề để phát triển kinh tế xã hội của huyện biên giới Tây Giang.

Nhằm giúp các hộ dân yên tâm định canh định cư với nhà cửa vững chắc, kiên cố, huyện Tây Giang cũng đã kiến nghị Tỉnh, Trung Ương nâng mức hỗ trợ nguồn kinh phí làm mới nhà ở, mỗi nhà từ 50-70 triệu đồng/ nhà; cần có cơ chế cho hộ nghèo, hộ khó khăn nhà ở được khai thác nguyên vật liệu sẵn có tại địa phương (cát, sạn…) làm nhà. Năm 2023 này, Tây Giang có 478 hộ đăng ký nhu cầu hỗ trợ, sắp xếp ổn định dân cư, với kinh phí thực hiện gần 50 tỷ đồng theo tinh thần Nghị quyết 1719/QĐ-TTg. Trong đó xã Gari có nhu cầu đăng ký nhiều nhất với 91 hộ, kinh phí thực hiện gần 10 tỷ đồng; Xã Tr’hy có nhu cầu đăng ký ít nhất 15 hộ, kinh phí hơn 1,6 tỷ  đồng. Đây là những hộ dân ở  vùng thiên tai cần di dời khẩn cấp, hộ dân sống trong các khu vực bảo vệ của rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, hộ dân ở vùng đặc biệt khó khăn. 

Ông Arất Blúi, Phó Chủ tịch huyện Tây Giang cho biết: “Để đảm bảo huyện triển khai thực hiện đúng mục tiêu, phát huy hiệu quả cơ chế hỗ trợ sắp xếp, ổn định dân cư, Huyện ưu tiên lựa chọn vùng bố trí dân cư phải gắn với đất sản xuất và phù hợp với quy hoạch xây dựng nông thôn mới;  Thực hiện theo hình thức xen ghép là chủ yếu, đối với những khu vực không thể bố trí xen ghép thì mới xem xét xây dựng điểm sắp xếp dân cư tập trung nhưng hạn chế thấp nhất việc san ủi gây ra nguy cơ sạt lở”.

Nông thôn mới ở vùng biên viễn

Song song với công tác định canh định cư cho người dân, chính quyền huyện Tây Giang cũng tiến hành thực hiện quy hoạch và quản lý quy hoạch nông thôn mới tại trung tâm các xã Axan, Lăng, Atiêng, Anông và Bhalêê. Theo đó, khu trung tâm hành chính xã Axan được quy hoạch chi tiết 1/10.000 với quy mô diện tích khoảng 101, 31 ha; Khu trung tâm hành chính xã Lăng được quy hoạch chi tiết 1/10.000 với diện tích khoảng 27,44 ha; Khu trung tâm hành chính xã Bhalêê được quy hoạch chi tiết 1/10.000 với diện tích khoảng 26 ha; Khu trung tâm hành chính xã Atiêng được quy hoạch chi tiết 1/10.000 với diện tích khoảng 24,83 ha; Khu trung tâm hành chính xã Anông được quy hoạch chi tiết 1/10.000 với diện tích khoảng 8,94 ha. Các công trình công cộng giữ nguyên hiện trạng và xây mới thực hiện đảm bảo đúng quy hoạch; việc sắp xếp bố trí dân cư đảm bảo theo quy hoạch; Đầu tư giao thông…

Cây lúa nước đã đảm bảo lương thực cho đồng bào biên giới.

Năm 2023, Tây Giang phấn đấu xây dựng thí điểm ít nhất 2 xã NTM thông minh theo lĩnh vực nổi trội (kinh tế, du lịch nông thôn, môi trường, văn hóa, cải cách hành chính, an ninh trật tự...). Trong đó, 2 xã BhaLêê và Axan đang thực hiện nhiều Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới. Đây là hai xã nằm trong lộ trình xã đạt chuẩn Nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025. Cùng với đó, có ít nhất 1 mô hình thôn NTM thông minh. Để hướng tới xây dựng nông thôn mới nâng cao, trong năm 2023 này xã Bhalêê phấn đấu đạt 5 tiêu chí gồm quy hoạch; trường học; cơ sở vật chất văn hóa; cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn; thông tin và truyền thông. Xã Axan phấn đấu đạt 4 tiêu chí gồm quy hoạch; cơ sở vật văn hóa; thông tin và truyền thông; y tế.

Ngày 25/4/2023 vừa qua, UBND huyện Tây Giang cũng đã ban hành kế hoạch thực hiện chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới (NTM), hướng tới NTM thông minh. Kế hoạch hướng đến mục tiêu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong xây dựng NTM nhằm tăng cường hiệu quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng đời sống người dân, thu hẹp dần khoảng cách về chất lượng dịch vụ giữa nông thôn - thành thị, từng bước hướng tới NTM thông minh. Chương trình NTM được tổ chức đồng bộ, thống nhất trên nền tảng công nghệ số, phấn đấu đạt 80% hồ sơ công việc cấp huyện và 60% hồ sơ công việc cấp xã được xử lý trên môi trường mạng. Phấn đấu 100% xã NTM năm 2023 đạt chuẩn tiêu chí về thông tin và truyền thông theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM; 100% xã NTM nâng cao năm 2023 đạt chuẩn tiêu chí về thông tin và truyền thông, đạt một số chỉ tiêu của tiêu chí về hành chính công theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM nâng cao.

Để đạt được mục tiêu, Tây Giang đã đưa ra nhiều giải pháp trọng tâm, đẩy mạnh công tác truyền thông, thông tin tuyên truyền, nâng cao vai trò cấp ủy, chính quyền các cấp; nhất là vai trò của người đứng đầu trong triển khai thực hiện Chương trình, phải xem xây dựng NTM là một cuộc cách mạng, một nhiệm vụ chính trị trọng tâm cần thực hiện kiên trì, thường xuyên và liên tục. Tăng cường huy động, lồng ghép, bố trí các nguồn lực để đảm bảo mục tiêu, kế hoạch đề ra; trong đó ưu tiên cho 3 xã duy trì xã đạt chuẩn NTM; các xã nằm trong giai đoạn 2021-2025; tiếp tục thực hiện các tiêu chí chuẩn NTM theo lộ trình, bảo đảm vững chắc, trọng tâm là đẩy mạnh phát triển sản xuất, tăng thu nhập cho người dân; tập trung thực hiện dự án liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm. 

Ông Arất Blúi, Phó Chủ tịch huyện Tây Giang cho biết, để cải thiện đời sống cho người dân, đồng thời hướng tới các mục tiêu trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2020, Huyện ủy Tây Giang nêu ra 11 kiến nghị, đề xuất với Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Trong đó có chính sách hỗ trợ đào tạo đội ngũ cán bộ miền núi; quan tâm bố trí cán bộ và sinh viên là người Cơtu đã tốt nghiệp đại học. Đồng thời kiến nghị Trung ương nâng cấp quốc lộ 14G, đầu tư hoàn thiện hạ tầng quốc lộ từ đường Hồ Chí Minh đến cửa khẩu Tây Giang - Kà Lừm và quan tâm đầu tư xây dựng những hạng mục thiết yếu như điện, chợ thương mại tại cửa khẩu phụ Tây Giang - Kà Lừm...

Năm 2022, toàn huyện Tây Giang có 5.490 hộ/21.409 nhân khẩu. Trong đó: có 3.205 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 58,38%, giảm 7% so với năm 2021; 129 hộ cận nghèo chiếm tỷ lệ 2,35%, tăng 68 hộ so với năm 2021. Số lượng hộ nghèo giảm 376 hộ, đạt 83,56% chỉ tiêu UBND tỉnh giao (nhưng vượt chỉ tiêu Huyện ủy, HĐND huyện giao 7% chỉ tiêu kế hoạch giao). Trong năm 2022 có 2.656 lượt hộ tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi, với nguồn vốn.

Tiêu Dao - Thu Thủy