Đến với Cồn Cỏ

MTXD - Đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị) có vai trò quan trọng về AN-QP. Những chiến sỹ của đảo tiếp nối truyền thống cha anh, bằng ý chí sắt đá, quả cảm, luôn vững vàng canh giữ biển, đảo quê hương. Đồng thời, hỗ trợ, giúp đỡ chính quyền, Nhân dân từng bước phát triển về mọi mặt KT-XH. Cồn Cỏ còn có tên gọi khác là Hòn Cổ, Con Hổ hay Thảo Phù, Hòn Mệ, là hải đảo tiền tiêu thuộc vùng biển Quảng Trị. Đảo có vị trí phân chia Vịnh Bắc Bộ - Cửa ngỏ phía Nam của Vịnh Bắc Bộ. Về hành chính, Cồn Cỏ là huyện đảo Cồn Cỏ thuộc tỉnh Quảng Trị, nơi cách đất liền từ 13 đến 17 hải lý (điểm gần nhất là Mũi Lay thuộc xã Vĩnh Thạch, huyện Vĩnh Linh).

Theo sử sách ghi lại, từ thế kỷ thứ XVII - XVIII, trên con đ­ường giao l­ưu buôn bán, cư dân Đại Việt đã coi Cồn Cỏ là một điểm dừng chân. T­ương truyền d­ưới thời nhà Nguyễn đây là nơi đày ải những ng­ười có tội. Theo các nhà khảo cổ, trong thời gian của những thế kỷ đầu công nguyên Cồn Cỏ đã từng có nhiều cư­ dân đặt chân đến và để lại nhiều dấu tích. Như­ vậy, đã từ lâu Cồn Cỏ được người Việt khám phá và đặt nền móng cho sự xác lập quyền quản lý đảo này.

Cồn Cỏ là đảo ven bờ, nằm ngoài khơi biển đông có độ cao trung bình từ 7 - 10 m so với mực nước biển. Trên đảo có 2 điểm cao: điểm phía Đông đảo 37m (vì vậy có tên điểm cao 37), điểm phía Tây - gần chính giữa đảo - là điểm cao 63,4m  đây là điểm cao nhất đảo. Cồn Cỏ còn có tên gọi khác là Hòn Cỏ, Thảo phù, Con Hổ, hay Hòn Mệ (theo cách gọi của ngư dân Vĩnh Linh – tỉnh Quảng Trị). Đứng trên cao nhìn xuống đảo như một con rùa khổng lồ hướng đầu về phía Tây Nam. Những ngày đẹp trời, từ Cửa Tùng có thể nhìn thấy đảo rất rõ với sự nhô lên 2 điểm cao làm nỗi bật màu xanh sẩm của đảo trên nền trời trong n­ước biếc. Từ vị trí địa lý đó, trong chiến lược bảo vệ Tổ quốc, Cồn Cỏ có vị trí quan trọng, là vọng gác tiền tiêu của Tổ quốc, là con mắt thần án ngữ biển đông.

Một góc đảo Cồn Cỏ hôm nay.

Sau hiệp định Giơnevơ (1954) một thời gian dài đảo ch­ưa có ng­ười ở. Mùa thu năm 1959, tr­ước âm mưu của đế quốc Mỹ và chính quyền tay sai lăm le chiếm đảo, chấp hành mệnh lệnh của Tư­ lệnh và Chính uỷ E270 thuộc đặc Khu Vĩnh Linh, một trung đội 12,7 ly của Trung đoàn 270 quân đội nhân dân Việt Nam do thiếu uý Dư­ơng Đức Thiện chỉ huy v­ượt sóng gió trùng d­ương ra đảo; đúng 11h ngày 08/8/1959 lá cờ đỏ sao vàng được cắm lên đảo, một lần nữa khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của Tổ quốc Việt Nam.

Đảo Cồn Cỏ nguồn gốc núi lửa bazan, dạng đồi đẳng thước rộng 2,3 km2, cao 63 m, nằm cách xa bờ 24 km. Đảo có vị trí lẻ loi ở cửa vịnh Bắc Bộ và khá gần bờ Việt Nam. Mặc dù diện tích đảo nhỏ, nhưng các đặc điểm về hình thể và cấu trúc không gian, cấu tạo địa chất; diện tích, độ cao và cảnh quan sinh thái; động lực và tính ổn định… đã tạo ra giá trị lớn cho đảo về tài nguyên địa – tự nhiên và môi trường sinh cư thuận lợi cho các loài sinh vật và con người.

Về giá trị vị thế địa – kinh tế, Cồn Cỏ thuộc đơn vị hành chính cấp huyện thuộc tỉnh Quảng Trị, là vị trí ưu tiên đối với phát triển kinh tế biển – đảo của đất nước; là vị trí trung tâm của không gian kinh tế khu cửa vịnh Bắc Bộ. Đây là một địa bàn thuận lợi cho phát triển các lĩnh vực kinh tế biển như thủy sản, bảo tồn biển, dịch vụ – du lịch cùng với các loại hình dịch vụ khác. Về giá trị vị thế địa – chính trị, đảo Cồn Cỏ có giá trị to lớn đối với việc bảo vệ các quyền và lợi ích quốc gia của Việt Nam trên biển. Đảo có giá trị lớn về phòng thủ, là một cứ điểm quân sự vững chắc ở vùng cửa vịnh Bắc Bộ và mắt xích quan trọng nhất trong phòng tuyến các đảo ven bờ Bắc Trung Bộ. Cồn Cỏ có các giá trị di sản văn hoá biển đảo, đặc biệt là những chiến tích anh hùng trong thời chiến tranh.

Đảo Cồn Cỏ nhiều năm nay có nhiều đổi thay. Những tuyến đường bê tông đang được mở rộng, nối dài. Trên đảo có nhiều đơn vị thuộc Vùng 3 Hải quân đứng chân. Cùng với thực hiện nhiệm vụ, cán bộ, chiến sỹ (CB,CS) luôn chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan, đơn vị nắm chắc tình hình, tổ chức tuần tra, kiểm soát biển, đảo; bảo vệ các ngày lễ, Tết, các sự kiện diễn ra trên đảo; làm tốt công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo, đấu tranh, ngăn chặn, tố giác các hành vi vi phạm pháp luật.

Đại tá Võ Văn Tuyến, Phó Tư lệnh Vùng 3 Hải quân cho biết: CB,CS, lực lượng vũ trang trên đảo kế thừa, phát huy truyền thống anh hùng, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Đồng thời, quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc. Bên cạnh đó, CB,CS cũng luôn được quán triệt thực hiện tốt phương châm "gần dân, hiểu dân, gắn bó mật thiết với Nhân dân”.

CB,CS thường xuyên bám nắm địa bàn, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, vận động Nhân dân mạnh dạn đầu tư phát triển sản xuất, sẵn sàng giúp Nhân dân khi khó khăn… CB,CS thường xuyên đến từng hộ động viên, thăm hỏi, hướng dẫn Nhân dân cách làm ăn…, tạo điều kiện cho người dân yên tâm sinh sống.

Ðảo Cồn Cỏ ở độ cao trung bình từ 7 - 10 m so với mực nước biển. Ðảo có ngư trường khoảng 9.000 km2, với nhiều loại hải sản có giá trị kinh tế. Suốt những năm kháng chiến chống Mỹ, đảo Cồn Cỏ là nơi trung chuyển người, lương thực, vũ khí vào chiến trường miền Nam. Do nằm trên vĩ tuyến 17, nên đảo Cồn Cỏ được coi là "mắt thần” trên biển Đông.

Tháng 4/2018, tỉnh Quảng Trị đã khai trương tuyến du lịch đảo Cồn Cỏ. Với lợi thế là một hòn đảo hoang sơ, diện tích rừng che phủ đến 80%, đa dạng sinh học biển và rừng. Những năm gần đây, Cồn Cỏ đang định hướng tập trung phát triển kinh tế, thu hút khách du lịch đến đảo.

Đồng chí Trương Khắc Trưởng, Phó Chủ tịch UBND huyện đảo Cồn Cỏ cho biết: Năm 2019, huyện đã làm tốt công tác quy hoạch, tập trung từng bước xác lập cơ cấu kinh tế theo hướng du lịch - thủy sản, phát triển KT-XH đi đôi với đảm bảo QP-AN. Thống kê trong năm vừa qua, tổng nguồn vốn đầu tư xã hội gần 53 tỷ đồng. Tổng thu ngân sách của huyện đạt hơn 29 tỷ đồng; thu hút lượng khách đông đảo, với gần 6.300 người đến thăm quan, doanh thu du lịch đạt gần 7,5 tỷ đồng; khai thác thủy sản trên 5.550 tấn; thu nhập bình quân đạt gần 44 triệu đồng/người/năm.

Năm 2020, huyện đảo Cồn Cỏ phấn đấu thu hút trên 8.500 lượt khách du lịch, thu nhập bình quân của người dân tăng 8% trở lên. Từng bước hoàn thiện tuyến giao thông giữa đảo và đất liền, có thêm từ 2 - 3 tàu vận tải hành khách.

Hiện, Cồn Cỏ đang kêu gọi các nhà đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ khách du lịch, đóng mới đội tàu du lịch để kết nối đất liền với Cồn Cỏ. Cùng với đó, chú trọng phát triển các loại hình du lịch như lặn biển ngắm san hô, thăm quan khu rừng đặc dụng và các loài sinh vật cảnh đặc trưng. Đảo Cồn Cỏ cũng được kết nối với Cửa Việt và Cửa Tùng để tạo thành "tam giác" du lịch biển, qua đó, đưa du lịch thành ngành mũi nhọn của địa phương.

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 45/QĐ-TTg năm 2014 về quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học cả nước đến 2020, định hướng đến 2030, khu bảo tồn biển Cồn Cỏ có diện tích 4.000 ha. Thảm rừng trên đảo xanh tốt, đa dạng sinh học biển ở đây khá cao và mức độ bảo tồn còn khá tốt. Các hệ sinh thái (HST) vùng triều có tổng số 307 loài: Thực vật phù du 160, rong biển 40, động vật phù du 54, động vật đáy 53 loài. Các HST dưới triều có tổng số 1.068 loài, gồm: thực vật phù du 219, rong biển 71, động vật phù 134, động vật đáy 173, san hô cứng 150, san hô mềm 31, cá biển 200; cá san hô 90 loài. 

Về phát triển kinh tế, vùng biển quanh đảo là một ngư trường thuận lợi, rộng lớn khoảng 9.000 km2 với nhiều loài hải sản có giá trị kinh tế cao. Có tới hơn 1.000 loài sinh vật biển sống trong 4 – 5 hệ sinh thái biển ven đảo, trong đó có nhiều loài quí hiếm như rùa biển, vú nàng, tôm hùm, trai ngọc, cua đá,… Trong 267 loài cá biển, có 49 loài có giá trị kinh tế cao. Trữ lượng các loại động vật đáy cỡ lớn ven đảo gồm trai, ốc, tôm, cua, hải sâm,… khoảng 2.670 tấn. Sản lượng khai thác mực đạt 356,8 tấn/năm và tôm hùm đạt 4,8 tấn/năm3.

Đảo Cồn Cỏ đang ngày càng phát triển và thu hút khách du lịch.

Cồn Cỏ có thể phát triển nhiều loại hình dịch vụ khác như giao thông, tìm kiếm và cứu hộ trên biển, báo bão, hướng dẫn đánh cá, thông tin liên lạc, dịch vụ ngân hàng (vay vốn, thanh toán, chuyển khoản, ký gửi…) y tế,… Đây là nơi trú gió bão, trạm trung chuyển cung cấp nước ngọt cho ngư dân, tàu thuyền qua lại. Ngành thủy sản từ nam Quảng Bình đến Quảng Trị phát triển khá mạnh là một lợi thế cho dịch vụ nghề cá ở Cồn Cỏ. Tương lai đây sẽ là trạm trung chuyển khi khai thác dầu khí ở thềm lục địa miền Trung.

Khó khăn hiện nay là thiếu nước ngọt. Nguồn nước ngọt trên đảo khan hiếm, chủ yếu tích trữ từ nước mưa. Nước ngầm trữ lượng không lớn, ở dạng các túi chứa, phân bố tập trung ở phía nam đảo (khoảng 45 ha), chiều sâu ranh giới nhạt/mặn trung bình 30 m, trữ lượng khai thác tiềm năng đạt 894,01 m3/ngày [20]. Trên đảo đã có 3 giếng khoan tổng khai thác 10 – 15 m3/ngày phục vụ ăn uống, sinh hoạt. Năm 2009 huyện đảo đã xây dựng 1 trạm cấp điện diezel với 2 máy, công suất mỗi máy 66 kVA, nhưng giá thành rất cao. Bên cạnh nguồn điện gió và mặt trời cần phát triển, nguồn điện cáp ngầm từ đất liền nếu được giải quyết như trường hợp các huyện đảo Cô Tô và Phú Quốc thì kinh tế Cồn Cỏ mới thực sự phát triển.

Du lịch biển là một đảo núi lửa, xanh tốt, thanh bình và yên tĩnh, nằm không quá xa đất liền, môi trường trong sạch, có rừng và biển, bãi biển cát trắng và rạn san hô đẹp, thủy sản phong phú, Cồn Cỏ hội tụ nhiều điều kiện để phát triển thành một tâm điểm du lịch hấp dẫn. Ở đây, có thể phát triển nhiều loại hình du lịch sinh thái và văn hóa: Nghỉ dưỡng, ẩm thực, câu cá giải trí và bắt hải sản, tắm biển, lặn biển, du thuyền, du ngoạn xuyên rừng, thăm xem các di sản núi lửa bazan, các di tích lịch sử.

VŨ LAM - THẢO MỘC