Tuyên ngôn chủ nghĩa nhân văn đô thị: Đặt cộng đồng lên hàng đầu

MTXD - Quy hoạch đô thị tồn tại để phục vụ con người và cộng đồng chứ không phải ngược lại. Thật không may, các nhà quy hoạch đô thị ngày nay, có lẽ bị ảnh hưởng bởi sự kiêu ngạo về học thuật cũng như sự hấp dẫn của đồng tiền, dường như đã quên đi sự thật đơn giản này.

Một hình thức lập quy hoạch chính thống đặc biệt đáng ghét, liên quan đến một số tín đồ nhất định của cái gọi là “chủ nghĩa đô thị mới”, cái chủ nghĩa coi mật độ, mật độ cao hơn và (đối với họ) chỉ có mật độ là tiêu chuẩn duy nhất được chấp nhận của kiểu sống đô thị.

Không tính đến việc mọi người thuộc mọi màu da và sắc tộc có thể thích có vườn, những người thích mật độ quy hoạch đô thị này ủng hộ các chính sách có mục tiêu chính là loại bỏ nhà ở mật độ thấp, mà không quan tâm đến việc bảo tồn tính toàn vẹn của cộng đồng hoặc không thừa nhận rằng đặc tính cộng đồng có nghĩa như thế nào.

Những người ủng hộ mật độ đô thị mới cũng sử dụng các “lập luận” khác biệt về công bằng xã hội, để đưa ra quan điểm đạo đức của họ về mật độ cao, trong đó bao gồm cả các cân nhắc về môi trường Mặc dù thực tế là ngay cả các nghiên cứu được thực hiện bởi những người ủng hộ mật độ cũng cho thấy những lợi ích được cho là của việc tăng mật độ sẽ là rất ít đối với môi trường. Nhưng điều đó không làm giảm bớt sự cực đoan của họ. Hơn nữa, một số người theo chủ nghĩa tôn sùng mật độ đã chê bai gay gắt những khu dân cư dành cho một gia đình là “kẻ thù” và tuyên bố những người ở đấy chẳng khác gì “động vật trong vườn thú” và “khủng long khát máu”, những kẻ “hung bạo, có quyền, vô đạo đức, phân biệt giai cấp và phân biệt chủng tộc”.

Trong khi những người theo chủ nghĩa đô thị mới Yimbys (Yes In My Back Yard) đưa ra tuyên bố rằng nhà ở mật độ thấp là vô đạo đức vì nhiều lý do, nhiều nhóm công bằng xã hội và các nhóm môi trường lại đặt vấn đề với các chính sách mà họ thúc đẩy mạnh mẽ (và đôi khi một cách quá đáng), chẳng hạn như SB827 của thượng nghị sĩ bang California Scott Wiener, lẽ ra đã sử dụng giao thông công cộng như một bằng chứng ngoại phạm để cho phép các nhà phát triển tăng mật độ thành phố bằng cách chiếm trước các không gian trong bản quy hoạch chung của các thành phố.

Mặc dù Yimbys rất giỏi trong việc hô hào, nhưng lại không đủ kỹ năng để đánh giá sự trớ trêu trong các mục tiêu chính sách phi nhân văn của họ. Những mâu thuẫn và thói đạo đức giả quá mức trong chủ nghĩa tôn sùng mật độ đôi khi quá cực đoan, đến mức gây nên sự bất hòa về nhận thức, và dẫn đến sự điên đảo. Những người tôn sùng mật độ cao dường như không thể kiềm chế cách đối xử vô cảm với con người. Họ dường như không hiểu rằng cộng đồng được tạo nên bởi con người. Họ không thể thừa nhận rằng cộng đồng là phần mở rộng năng động của con người, rằng họ là phần mở rộng của các gia đình – bất kể, chọn định nghĩa “gia đình” là thế nào.

Ảnh minh họa từ nguồn internet

Một số người theo chủ nghĩa đô thị mới ủng hộ mật độ cao và Yimbys là những chiến sỹ cực đoan, cho rằng họ có quyền tự phán xét và khẳng định như họ thường làm. Cho dù đó là một cách định nghĩa về “gia đình”, quyền LGBTQ, niềm tin tôn giáo, sắc tộc hay bất kỳ đặc điểm cá nhân nào khác, có vẻ bình thường hoặc quan trọng giúp mọi người xác định bản thân, thì quyền tự khẳng định là tối quan trọng khi nói đến khả năng của con người để phát huy tiềm năng độc đáo của riêng họ và để sống một cuộc sống viên mãn.

Với các cộng đồng cũng vậy, sự tự khẳng định như vậy đối với các cá nhân và cộng đồng đòi hỏi sự tôn trọng và khoan dung, hai phẩm chất dường như không được Yimbys và các nhà quy hoạch hàn lâm coi trọng.Các thành phố cũng giống như chính con người theo nhiều cách. Các cộng đồng được tạo thành từ những con người đang sống, đang thở cũng cần có quyền tự khẳng định giống như các cá nhân. Giống như con người, các cộng đồng có đặc điểm độc đáo của riêng họ, DNA của riêng họ, những khát vọng riêng của họ nảy sinh từ những cá thể tạo nên họ.

Ảnh minh họa -Internet

Chủ nghĩa nhân văn đô thị, đối lập trực tiếp với sự cứng nhắc giống như giáo phải của chủ nghĩa đô thị mới mật độ cao. Chủ nghĩa nhân văn đô thị tôn trọng các cộng đồng được tạo thành từ những con người năng động và cả hình mẫu chung không phù hợp với họ hơn là áp đặt một định nghĩa duy nhất về “gia đình” cho những cá nhân tạo nên cộng đồng này.

Bản thân chủ nghĩa tôn sùng mật độ cao đã phủ nhận quan điểm cho rằng trong khi cuộc sống đô thị cực kỳ đông đúc có thể là một lựa chọn lối sống cho một số cá nhân (một lựa chọn tình cờ có thể thay đổi khi mọi người già đi), thì mong muốn con người được sống trong một môi trường mật độ thấp cũng vậy. Cả hai lựa chọn đều hợp pháp, cũng như mọi thứ khác.

Tuy nhiên, với chủ nghĩa giáo điều kiên quyết của mình, những người Yimby theo chủ nghĩa đô thị mới dường như không sẵn lòng chấp nhận sự dung hòa mà họ cho là đương nhiên khi nói đến nhiều lối sống cá nhân của họ. Việc không sẵn sàng công nhận và tôn trọng tính độc đáo của các cộng đồng có thể có tác động tương tự như việc không sẵn sàng nhận ra và tôn trọng tính độc đáo của từng cá nhân.

Quan điểm phi nhân bản hóa của các nhà đô thị mới đối với các thành phố và cộng đồng thường có xu hướng lặp lại câu chuyện sai lầm, rằng chính các thành phố phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng nhà ở ở California. Mặc dù CEQA cần được sửa chữa để đảm bảo rằng các thành phố không hành động vô trách nhiệm, trò chơi đổ lỗi của Yimby đối với các thành phố không tính đến vai trò của Sacramento trong việc thúc đẩy các thành phố ưu tiên phát triển thương mại hơn là nhà ở, bao gồm cả việc bãi bỏ các cơ quan tái phát triển.

Nhà đô thị học mới Yimbys thà đổ lỗi cho các thành phố hơn là xem xét đến vấn đề bất bình đẳng thu nhập hoặc vai trò của các tập đoàn trong việc tạo ra cuộc khủng hoảng nhà ở. Giám đốc điều hành công nghệ khoe khoang về “lợi nhuận điên rồ” của họ, và Yimbys chỉ ậm ừ và nhanh chóng chuyển sang bài phát biểu ủng hộ mật độ tiếp theo của họ. Có lẽ điều này không quá ngạc nhiên, vì các nhóm Astro-Turf Yimby phần lớn được tài trợ bởi các tỷ phú công nghệ ở Thung lũng Silicon, bao gồm cả Peter Thiel, bạn thân của Trump. Chủ nghĩa nhân văn đô thị, trái ngược hoàn toàn với chủ nghĩa Yimbism đô thị mới, hiểu rằng các tập đoàn không phải là con người và tiền bạc không phải là lời nói.

Chủ nghĩa nhân văn đô thị, ủng hộ cách tiếp cận từ dưới lên trái ngược với cách tiếp cận từ trên xuống được Yimbys theo chủ nghĩa đô thị mới ưa chuộng. Chủ nghĩa nhân văn đô thị đặt cộng đồng lên trên các tập đoàn, người dân lên trên lợi nhuận và không cố gắng biến chính trị thành cỏ khô trong chính sách nhà ở.

Thật kỳ lạ, Yimbys theo chủ nghĩa đô thị mới không nhìn thấy những mâu thuẫn bắt nguồn từ sự liên kết ý thức hệ của họ với lợi ích của công ty. Các đảng viên Đảng Dân chủ “tiến bộ” tự nhận thấy mình đang nói ra các lý thuyết nhỏ giọt Reaganomic của Laffer và Mundell, cũng như định nghĩa “quyền sở hữu” theo cách che đậy sự bất bình đẳng thu nhập, sẽ khiến những người theo chủ nghĩa khách quan cứng rắn gật đầu đồng ý. Thay vào đó, họ chọn tập trung vào những gì họ cho là mâu thuẫn không thể khắc phục được của những người phản đối chương trình nghị sự theo chủ nghĩa tập đoàn của họ.

Khi chính trị hóa cuộc khủng hoảng nhà ở, những người ủng hộ mật độ cho rằng có một liên minh không tự nhiên giữa các cộng đồng giàu có và cộng đồng nghèo. Mặt khác, họ nghĩ rằng có một liên minh tự nhiên giữa Yimbys và các tỷ phú công nghệ, các tập đoàn và nhà phát triển vì họ “tất cả đều muốn có nhà ở”.

Đúng vậy, yimbys, các tỷ phú công nghệ và các tập đoàn “tất cả đều muốn có nhà ở” vì những lý do dường như hoàn toàn trái ngược với chính sách nhân văn đô thị. Điểm chung giữa các nhóm này là động cơ lợi nhuận (hoặc sẵn sàng chấp nhận động cơ lợi nhuận “vì lợi ích lớn hơn”). Có lẽ quan trọng hơn, các cộng đồng giàu có và thu nhập thấp không phải là “đồng minh không tự nhiên”.

Một liên minh được thúc đẩy bởi động cơ lợi nhuận trong khi liên minh kia được thúc đẩy bởi mối quan hệ tự chọn và sự đồng cảm. Các cộng đồng có khả năng hiểu nhau ở mức cơ bản nhất nhờ vào yếu tố cơ bản con người là cốt lõi của họ. Đó là khả năng đồng cảm ở mức cơ bản nhất: nếu tôi có một đứa con mà tôi yêu thương, tôi sẽ có thể hiểu và tiếp thu sâu sắc hơn tình cảm của người khác dành cho con cái của họ và gắn bó với chúng vì điều đó.

Như cựu giám sát viên Quận LA Zev Yaroslavsky đã nói: Mọi thành viên của mọi cộng đồng đều quan tâm sâu sắc đến nơi họ sống và làm việc. Cho dù bạn sống ở Echo Park hay Beverly Hills, ở Chatsworth hay Wilmington, cộng đồng của bạn là cộng đồng của bạn. Các doanh nghiệp, cư dân và các bên liên quan khác đấu tranh để duy trì các giá trị của cộng đồng và giá trị của bản thân nó. Điều đó không khiến họ trở thành NIMBY; nó khiến họ trở thành những công dân có trách nhiệm, gồm những người tạo nên một thành phố như hiện tại.

Ảnh minh họa -Internet

 Với tất cả số tiền lớn đằng sau những nỗ lực của họ tại đô thị Gleichschaltung, Yimbys đã cho những người theo chủ nghĩa nhân văn và cộng đồng đô thị thấy nhu cầu cấp thiết phải thay đổi phép tính về cách thiết lập chính sách ở Sacramento**. Với việc khoản tiền lớn đang thúc đẩy các chính sách trục lợi người dân, rõ ràng là chúng ta cần một chính quyền tiểu bang dựa trên các nguyên tắc bổ trợ, hợp tác khu vực và chính quyền tự quản phi tập trung có khả năng đặt cộng đồng lên trên các tập đoàn.

Các mục tiêu kép về khả năng sinh sống và tính bền vững có thể đạt được tốt nhất bằng cách cho phép các cộng đồng cố gắng phát triển thành phiên bản tốt nhất của chính họ, theo quyết định của cư dân. Và điều này có nghĩa là tôn trọng tính cá nhân của các cộng đồng, thay vì trường phái quy hoạch đô thị nén, được tán thành bởi các nhà đô thị học mới Yimbys, những người sẽ áp đặt các phiên bản mật độ nghiêm ngặt của họ đối với các cộng đồng trên toàn tiểu bang.

Khác xa với việc “phá hủy các cộng đồng để cứu họ”, chúng ta cần cho phép các cộng đồng thích nghi tốt hơn với thế giới luôn thay đổi, đồng thời trao quyền cho họ để duy trì các đặc tính riêng, khiến họ trở nên độc đáo. Trong một thế giới của các công ty trục lợi là trên hết, trong cái thế giới mà giới thượng lưu học thuật cho rằng họ có thể quyết định cách con người sống, thì đã đến lúc quy hoạch đô thị ngừng đối xử với con người như vật vô chi, vô giác.

Chủ nghĩa nhân văn đô thị, đã đến lúc cho một ý tưởng về cách tiếp cận nhân văn đối với quy hoạch đô thị và chính sách đô thị. Bây giờ hơn bao giờ hết, đã đến lúc đặt con người lên hàng đầu. Những người theo chủ nghĩa cộng đồng của California, hãy đoàn kết lại! Bạn không có gì để mất ngoại trừ Sacramento đã vượt quá giới hạn./.

JOHN MIRISCH*

* Phó Thị trưởng John Mirisch đã phục vụ trong Hội đồng Thành phố Beverly Hills kể từ năm 2009, bao gồm cả chức thị trưởng năm 2013-2014 và 2016- 2017. Ông đã thành lập Lực lượng Đặc nhiệm Ánh dương của Thành phố vào năm 2013 để tăng cường tính minh bạch và sự tham gia của công chúng vào chính quyền địa phương.

 ** Thành phố Sacramento là thủ phủ của bang California

Biên dịch PGS. TS. Đỗ Tú Lan