Cần vận động và hỗ trợ phát triển rộng rãi nhà ở xanh trong các đô thị

MTXD - Nhà ở là loại hình công trình kiến trúc quan trọng trong các đô thị. Là một thành phần chức năng chủ yếu trong không gian xây dựng của đô thị, nhà ở đô thị còn phản ảnh lịch sử phát triển, truyền thống văn hóa, bản sắc và chất lượng sống của một đô thị. Trong một đô thị thường có các khu nhà ở cổ, truyền thống trong trung tâm hình thành đô thị, các khu nhà ở hiện hữu, các khu nhà ở xây dựng mới, các khu đô thị mới. Tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và các đô thị lớn khác, bên cạnh những khu nhà ở theo các dự án biệt thự, nhà ở chung cư liền kế hay chung cư  cao tầng  thương mại cao cấp, cũng  còn  tồn tại một số khu nhà ở  cũ xuống cấp, khu nhà ở xã hội, khu dân cư nghèo …

  Trường THCS và THPT Phan Chu Trinh, xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương- một trong những kiến trúc công trình xanh ở Việt Nam

Xu  hướng phát triển công trình xanh, nhà ở xanh là một xu hướng tiên tiến đã và đang được thúc đẩy phát triển trong thiết kế kiến trúc và  xây dựng  tại nhiều quốc gia trên thế giới và Việt Nam.

Các công trình xanh sẽ được thiết kế xây dựng và vận hành theo các tiêu chí như địa điểm bền vững, sử dụng  hiệu quả tài nguyên, tạo không gian cây xanh trong giải pháp thiết kế, tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, chú trọng giải pháp giảm thiểu tác động gây ô nhiễm môi trường. Theo kinh nghiệm một số nước trên thế giới đầu tư xây dựng các công trình xanh, trung bình sẽ đòi hỏi  tăng vốn đầu tư khoảng từ 3 – 15 % so với đầu tư thông thường, nhưng các công trình xanh khi vận hành sẽ tiết kiệm được 15 đến 30% năng lượng sử dụng, sẽ giảm khoảng 30 - 35% lượng khí thải carbon, tiết kiệm từ 30% - 50% lượng nước sử dụng. Các công trình xanh sẽ góp phần bảo tồn các nguồn tài nguyên, thân thiện với môi trường, chi phí sử dụng thấp, đảm bảo sức khỏe người sử dụng, tuổi thọ công trình cao.

Phát triển đô thị xanh và công trình xanh tại Việt Nam hiện đang là một nội dung trong Chương trình quốc gia về Tăng trưởng xanh .

Phát triển công trình xanh, nhà ở xanh đang  được quan tâm. Một số công trình nhà ở, dự án khu nhà ở mới xây dựng đã được cấp chứng chỉ công trình xanh của các tổ chức  LEED , EDGE , Lotus , Green Mark ... cũng như đã đạt giải thưởng KTX của Hội KTXVN, giải thưởng kiến trúc khu vực và quốc tế. Tuy nhiên số lượng công trình đạt chứng chỉ và giải thưởng Xanh, trong đó có các dự án công trình nhà ở còn khiêm tốn, (cho đến nay khoảng 185 công trình).

Phần lớn các công trình và khu nhà ở đạt tiêu chí xanh là những nhà ở thuộc phân khúc nhà ở thương mại tiêu chuẩn cao cấp và  biệt thự gia đình có thu nhập cao. Số lượng  những công trình nhà ở và khu nhà ở xanh này cũng chưa nhiều.

Để xây dựng một đô thị xanh, đô thị phát triển bền vững, một tiêu chí quan trọng là các công trình xây dựng trong đô thị, đặc biệt nhà ở cần phát triển theo xu hướng xanh, thân thiện với môi trường. Do vậy cần vận động ,hướng dẫn và hỗ trợ một phong trào rộng rãi xây dựng mới và cải tạo chỉnh trang nhà ở xanh tại các đô thị .

Cùng với việc đảy mạnh hỗ trợ các tổ chức đánh giá và cấp chứng chỉ xanh cho các dự án khu đô thị và các nhà ơ chung cư cao tầng, nhà biệt thự như hiện nay, cần vận động và tạo điều kiện hỗ trợ  phát triển nhà ở xanh một cách rộng rãi tới phân khúc các nhà ở gia đình trong các khu dân cư xây mới và khu dân cư hiện hữu; các dự án nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ tại các đô thị. Tiện ích của nhà ở xanh là rõ ràng, vừa bảo vệ môi trương, tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm nước sinh hoạt, vừa  đảm bảo chất lượng sống, sức khỏe của người sử dụng và tạo cảnh quan và mỹ quan đô thị.

Thành phố xanh giúp giảm thiểu các tác động gây hại đến môi trường của con người. Ảnh: Internet

Một số mô hình nhà ở xanh đô thị

Các mô hình nhà ở xanh đều đáp ứng yêu cầu thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng, tài nguyên và đảm bảo chất lượng môi trường trong nhà và sức khỏe của người sử dụng.

• Nhà ở xanh ( Green Housing ), là loại nhà ở đáp ứng các tiêu chí công trình xanh đã nêu trên. Chi phí đầu tư ban đầu có thể thấp, vận hành đơn giản.
• Nhà ở sinh thái ( Eco - Housing ) là loại nhà ở chú trọng đến tiêu chí địa điểm bền vững, chất lượng môi trường trong nhà và xử lý tái chế, tái sử dụng nước thải và chất thải rắn sinh hoạt. Chi phí đầu tư ban đầu trung bình và cao
• Nhà ở thông minh ( Smart Home ) là loại hình nhà ở áp dụng công nghệ cao, công nghệ tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, để đáp ứng các tiêu chí công trình xanh. Người sử dụng kể cả trẻ em và người cao tuổi có thể vận hành sử dụng được. Chi phí đầu tư ban đầu và  chi phí vận hành cao.

Phát triển công trình xanh là yếu tố thúc đẩy xây dựng đô thị thông minh tại Hà Nội.

  Những tiêu chí nhà ở xanh

Đối với các công trình nhà ở gia đình thấp tầng, các nhà ở căn hộ thương mại  phân khúc thu nhập trung bình và nhà ở giá rẻ cho các gia đình thu nhập trung bình, thu nhập thấp, khi xây dựng mới và cải tạo chỉnh trang được công nhận nhà ở Xanh cần  đáp ứng được 3 tiêu chí  thiết thực và đơn giản sau đây:

 - Tạo dược các không gian xanh đơn giản, tiện ích bên trong hoặc trên mặt đứng, đặc biệt tại mặt tường hướng tây của công trình, các vườn mái và vườn thẳng đứng...

-  Tiết kiệm năng lượng và nước sinh hoạt thông qua áp dụng giải pháp thiết kế thụ động ( giải pháp thiết kế cách nhiệt, thông gió và chiếu sáng tự nhiên ...), áp dụng thiết bị năng lượng tái tạo, áp dụng thiết bị tiết kiệm năng lương, tiết kiệm nước đã  được dán nhãn …

 -  Sử dụng vật liệu xanh, vật liệu không nung, vật liệu tái chế.

Giải pháp hỗ trợ:

-Những nhà ở đáp ứng được tiêu chí này cần được chính quyền sở tại ( UBND cấp quận, huyện, thành phố) phối hợp một tổ chức tư vấn Kiến trúc của trường Đại học hoặc của Hội nghề nghiệp  đánh giá và cấp giấy chứng nhận nhà ở xanh .

- Các tổ chức tín dụng cần hỗ trợ vay vốn đầu tư lãi suất thấp khoảng 6 % năm cho các hộ đăng ký xây mới hoặc cải tạo chỉnh trang theo các tiêu chí nhà ở xanh có hồ sơ thiết kế kỹ thuật và dự toán cụ thể.

- Phòng Xây dựng cấp quận, huyện hoặc Sở Xây dựng hỗ trợ tiến độ cấp phép xây dựng và cải tạo chỉnh trang công trình nhà ở theo hướng xanh cho các chủ đầu tư và chủ sở hữu công trình .

Sự phát triển công trình xanh  và nhà ở xanh tại Việt Nam đang cần sự quan tâm chỉ đạo và tạo điều kiện thúc đẩy của các cơ quan quản lý nhà nước  cấp Bộ Ngành và địa phương. Công tác đào tạo, hướng dẫn kỹ thuật cho các sinh viên, cán bộ tư vấn  và nâng cao nhận thức của toàn xã hội và cộng đồng dân cư; phát triển công trình xanh, nhà ở xanh cần được xây dựng thành phong trào và tiến tới thành  kế hoạch hành động của  các địa phương và quốc gia.

Hiện nay các đô thị lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đang đăng ký mạng lưới và xây dựng kế hoạch phát triển thành phố thông minh. Xây dựng thành phố thông minh là xu hướng tiên tiến và đặc biệt là xu hướng phát triển ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo trong cách mạng 4.0  trong quy hoạch, quản lý đô thị và hoàn thiện đồng bộ hệ thống hạ tầng  đô thị. Kế hoạch phát triển này cần có một lộ trình và đòi hỏi vốn đầu tư lớn, sự đồng bộ và nguồn lực thích ứng, đòi hỏi các cộng đồng đô thị thông minh. Các đô thị của chúng ta còn nhiều tồn tại nhiều vấn đề  bất cập trong quy hoạch đô thị, trong hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội còn thiếu đồng bộ và yếu kém. Các chương trình phát triển đô thị xanh và đô thị bền vững, phát triển nhà ở xanh cần được các chính quyền đô thị coi trọng  là mục tiêu phát triển mang tính chiến lược ưu tiên trước mắt trong lộ trình phát triển thành phố thông minh./.

GS TS NGUYỄN HỮU DŨNG

                                 Chủ tịch Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam

                                 Chủ nhiệm Khoa Kiến trúc – Trường ĐHKDCNHN

,